Midera (ZRPL): Porty regionalne mają się dobrze, ale finansowanie…

Łukasz Malinowski, Rynek Lotniczy: Jak radzą sobie lotniska regionalne? Za wami chyba dobry rok?

Anna Midera, prezes ZRPL: Świetnie. W 2024 r. to właśnie lotniska regionalne odpowiadały za obsługę 64 proc. pasażerów w całej Polsce. Na Lotnisku Chopina, które jeszcze dwie dekady temu dominowało w skali kraju, przypadało pozostałe 36 proc. Większość mieszkańców Polski podróżuje z tych lotnisk, które mają najbliżej miejsca zamieszkania. To z nich latają do pracy, na weekendowe wypady, czy na wakacje.

Ostatnie prognozy ACI Europe, IATA, czy ostatnie badania zlecone przez Urząd Lotnictwa Cywilnego (te sprzed dwóch lat) pokazują, że ten rynek będzie bardzo dynamicznie rósł i do 2040 roku prawdopodobnie się podwoi. Wówczas porty regionalne mogą obsłużyć ok. 80 mln pasażerów, a zatem będzie to zdecydowanie więcej niż przypadnie na nowo planowane lotnisko.

Do tego potrzebne będą jednak inwestycje.

Porty regionalne od lat je prowadzą, i w przypadku większości z nich nie ma takich problemów z przepustowością jak to ma miejsce teraz w Warszawie. Obecnie mówimy o ponad 7 mld zł na inwestycje, które planują lotniska regionalne zrzeszone w Związku Regionalnych Portów Lotniczych.

Znaczna część lotnisk regionalnych pozostaje jednak deficytowa. Czy ich utrzymywanie i dopłacanie przez podatników ma sens?

Lotniska regionalne, również te deficytowe, pełnią też inną funkcję. Istotne jest, aby postrzegać je jako krytyczną infrastrukturę dla rozwoju gospodarczego i społecznego regionów. Nie można patrzeć na nie tylko przez pryzmat wyników finansowych, choć to oczywiście jest niezwykle istotne dla osób nimi zarządzających. Należy je traktować głównie jako katalizatory regionalnego rozwoju i budowy regionalnych gospodarek. Porty zapewniają dostępność do regionów, przyciągają inwestorów i są kluczowymi elementami infrastruktury transportowej. Lotniska to także duży stabilny pracodawca oferujący ciekawe możliwości rozwoju zawodowego.

Polskie Porty Lotnicze (PPL) we współpracy z lotniskami regionalnymi przygotowują się obecnie do opracowania raportu na temat znaczenia i roli portów regionalnych dla gospodarki narodowej. Mam nadzieję, że dzięki tej analizie będziemy mogli lepiej zaprezentować skalę i znaczenie portów regionalnych.

Czy ta rola lotnisk regionalnych powinna być lepiej uwzględniona w dokumentach ogólnokrajowych. Rok temu mówiła Pani o tym, że Polityka rozwoju lotnictwa cywilnego w Polsce do 2030 r. to buble nadający się do kosza. Czy są już gotowe założenia nowej strategii?

Polityka rozwoju lotnictwa cywilnego musi zostać zaktualizowana. Mamy świadomość, że takiego dokumentu jak nowa polityka lotnicza nie da się zrealizować z dnia na dzień szczególnie biorąc pod uwagę centralistyczne podejście poprzedniego rządu w tej kwestii, ale liczymy, że w ciągu najbliższych paru miesięcy będziemy mogli skonsultować już jej projekt Poprzednia wersja, do której zgłosiliśmy swoje uwagi - wówczas nie uwzględnione - wymaga mocnej rewizji. Jesteśmy również gotowi i otwarci na współpracę przy jej opracowaniu.

Chcielibyśmy, żeby było to dokument uwzględniający prognozowane wzrosty ruchu lotniczego nie tylko w kontekście nowego lotniska, ale i rosnących bardzo szybko lotnisk regionalnych. To porty regionalne z tanimi przewoźnikami lotniczymi i czarterami/touroperatorami najszybciej rozkręcają obecnie rynek lotniczy w Polsce.

W takim dokumencie powinny się też znaleźć modele finansowania infrastruktury lotniskowej, których wykorzystanie pozwoliłoby zarządzającym lotniskom na łatwiejsze pozyskanie pieniądza z rynku. Potrzeby inwestycyjne lotnisk regionalnych na najbliższe kilka lat wynoszą ok. 7 mld złotych, a w odróżnieniu od budowy nowego lotniska Chopina nie mają wsparcia państwa. Ponadto mają ograniczone możliwości pozyskiwania środków Unijnych.

Jakie jeszcze elementy powinny znaleźć się w strategii?

Nie wymienimy w naszej rozmowie wszystkich elementów. Strategia jest potrzebna i powinna przede wszystkim określić rolę nowego lotniska w systemie polskich lotnisk. To fundamentalna kwestia, nie tylko ze względu na przyszłą działalność i rozwój lotnisk regionalnych, ale też taka, która wpływa na decyzje dotyczące infrastruktury, zaplecza i potrzeb użytkowników końcowych. W tym kontekście będzie należało zdefiniować rolę pozostałych lotnisk w Polsce, szczególnie do czasu powstania Chopin 2.0, bo mimo, że konkurują między sobą to jednocześnie wspólnie budują cały rynek lotniczy w Polsce.

Ponadto należałoby również zastanowić się jak wykorzystać potencjał lotnisk, które nie mają jeszcze problemów z przepustowością, a które borykają się z problemem wzrostu ruchu. W tym celu wartościowe mogą się okazać konsultacje z liniami lotniczymi i określenie ich potrzeb - szczególnie Ryanair, Wizz i LOT, które obsługują łącznie ok. 80 procent rynku.

Strategia powinna również dać odpowiedź na pytanie: co stanie się z Lotniskiem Chopin’a 1.0? Ile będzie trwała jego remont/rozbudowa i okres działalności do momentu wybudowania Chopin 2.0.

Kolejną rzeczą, którym trzeba poświęcić sporo uwagi są kwestie geopolityczne, a w tym kontekście ważne jest ustalenie zasady współpracy z wojskiem. Lotniska są infrastrukturą krytyczną, część portów regionalnych jest współużytkowana przez wojsko. Chcemy, żeby zasady współpracy miały partnerski, ale komercyjny charakter. Nie możemy pozwolić sobie na to, że tylko zarządzający lotniskiem ponosi koszty jego utrzymania.

Niezbędne jest także wzmocnienie roli nadzoru nad lotniskami czyli Urzędu Lotnictwa Cywilnego, tak aby instytucja ta nie koncentrowała się wyłącznie na kontrolach, ale dzięki odpowiednim zasobom personalnym stanowiła również większe wsparcie dla lotnisk. Zaznaczę, oczywiście, że obecnie współpraca układa się bardzo dobrze, ale chodzi o rozwiązania systemowe.

Czy udało się też wypracować jakieś nowe podejście do ambulatoriów na lotniskach?

Czekamy na ostateczne informacje. Wiemy, że toczy się jeszcze międzyresortowa wymiana opinii w tej sprawie i że projekt rozporządzenia jest już niemalże gotowy. Ze strony Ministerstwa Infrastruktury jest zrozumienie naszych potrzeb. Liczymy, że lotniska będą traktowane na równi z innymi podmiotami gospodarczymi, których jedną z odpowiedzialności jest dbanie o bezpieczeństwo analogicznej liczby klientów, która przewija się przez naszą infrastrukturę. W naszym przypadku są to pasażerowie.

Jak wygląda współpraca z PAŻP i kwestia opłat terminalowych? Czy jest szansa, że podział na strefy zostanie zlikwidowany?

Liczymy, że w trakcie rewizji przez PAŻP Planu Skuteczności Działania nastąpi ukłon w kierunku lotnisk regionalnych. Zmienia się też powoli strategia LOT, który z większym zainteresowaniem zwraca się w kierunku lotnisk regionalnych. Być może to właśnie stanie się jakimś impulsem. Już od lat zabiegamy o zmianę podejścia zarówno do wysokości opłat terminalowych, jak i sposobu w jakim są pobierane. Uważamy, że obecna sytuacja, czyli podział na dwie strefy dyskryminuje lotniska regionalne względem głównego hubu w Warszawie. I jest to po prostu zwyczajnie nieuczciwe, żeby lotniska regionalne były ponad dwukrotnie droższe dla linii lotniczych.